चितवन, डा. नबिन पौडेल (NMC: 27432) — हृदयघात (Heart Attack), जसलाई चिकित्सकीय भाषामा मायोकार्डियल इन्फ्रक्सन पनि भनिन्छ, मुटुको मांसपेशीमा रगतको प्रवाह अवरुद्ध हुँदा हुने एक गम्भीर स्वास्थ्य समस्या हो। रक्तप्रवाह समयमै पुनः स्थापना हुन नसकेमा मुटुको कोषहरू स्थायी रूपमा क्षतिग्रस्त हुने खतरा हुन्छ।

डा. नबिन पौडेलका अनुसार, हृदयघातको मुख्य कारण कोरोनरी आर्टरी डिजिज (CAD) हो, जसले मुटुमा रगत लैजाने धमनीहरू साँघुरा वा बन्द हुन पुग्छन्।

हृदयघातको प्रमुख कारणहरू

• धूम्रपान

• मधुमेह (शुगर)

• उच्च रक्तचाप

• मोटोपना

• उच्च कोलेस्ट्रोल

• कोरोनरी धमनीको असमानता

• अत्यधिक मानसिक तनाव

• पहिले भइसकेको हृदयघात

यी सबै कारणहरूले मुटुमा अतिरिक्त दबाब सिर्जना गर्दै रगतको प्रवाहमा बाधा पुर्‍याउन सक्छ।

सावधानी अपनाउनुपर्ने लक्षणहरू

हृदयघात सुरु हुनु अघि वा हुँदा देखा पर्ने केही आम लक्षणहरू यस प्रकार छन्:

• छातीमा दुखाइ, दबाब वा भारीपन

• बायाँ हात, घाँटी, ढाड, जबडा वा पेटमा सर्ने पीडा

• चक्कर लाग्ने, अत्यधिक पसिना आउने

• अचानक थकान, निसासिने वा बिघ्न सास फेर्न गाह्रो हुने

यी लक्षणहरू देखिने वित्तिकै ढिलो नगरी चिकित्सकको सम्पर्कमा जानु अत्यन्त जरुरी हुन्छ।

रोकथामका उपायहरू

• सन्तुलित आहार अपनाउने

• नियमित शारीरिक गतिविधि गर्ने

• तौल नियन्त्रणमा राख्ने

• धूम्रपान र मदिरा सेवन नगर्ने

• रक्तचाप र मधुमेह नियन्त्रण गर्ने

• तनाव व्यवस्थापनमा ध्यान दिने

यी उपायहरूले हृदयघातको जोखिमलाई धेरै हदसम्म घटाउन सकिन्छ।

उपचार विधिहरू

डा. पौडेलका अनुसार, हृदयघातको समयमा प्रयोग गरिने औषधिहरूमा निम्नलिखित समावेश हुन सक्छन्:

• एस्पिरिन: रगत जम्ने प्रक्रिया घटाएर रक्तप्रवाह खुला राख्न मद्दत गर्छ।

• थ्रोम्बोलाइटिक्स / फाइब्रिनोलाइटिक्स: रक्तनलीमा जमेको थक्का हटाउन प्रयोग गरिन्छ।

• नाइट्रोग्लिसरीन: धमनीलाई फुलाएर रगतको प्रवाह सुधार गर्ने।

• मोर्फिन: तीव्र पीडामा राहत दिन प्रयोग हुन्छ।

• बिटा-ब्लकर: मुटुको धड्कन नियन्त्रित गर्न।

• ACE इनहिबिटर: रक्तचाप नियन्त्रणमा राख्ने।

निष्कर्ष

हृदयघात अब उमेर विशेष रोग मात्र रहेन। जीवनशैली, खानपान र तनावले गर्दा जुनसुकै उमेरका व्यक्तिलाई पनि यो समस्या देखा पर्न सक्छ। समयमै लक्षण चिन्नु, नियमित स्वास्थ्य परीक्षण गर्नु र स्वस्थ जीवनशैली अपनाउनु नै हृदयघातको सच्चा बचाउ हो।