काठमाडौं: आजको व्यस्त जीवनमा स्वास्थ्यलाई बेवास्ता गर्नु सामान्य बन्दै गएको छ, तर विज्ञहरू भन्छन् कि साना-साना परिवर्तनले तपाईंको जीवनलाई लामो र राम्रो बनाउन सक्छ। हालै आयोजित एक स्वास्थ्य सम्मेलनमा चिकित्सक र पोषण विज्ञहरूले योग, ध्यान र सन्तुलित आहारलाई स्वस्थ जीवनशैलीको आधार मानेका छन्। उनीहरूको भनाइ छ कि आधुनिक जीवनशैलीबाट उत्पन्न हुने रोगहरू जस्तै मधुमेह, उच्च रक्तचाप र मोटोपनलाई यी प्राकृतिक उपायहरूबाट नियन्त्रण गर्न सकिन्छ।
योग र ध्यानको प्रभाव
सम्मेलनमा उपस्थित योग गुरु स्वामी प्रकाशले बताएअनुसार दैनिक २० देखि ३० मिनेटको योग र ध्यानले शारीरिक स्वास्थ्य मात्र सुधार गर्दैन, मानसिक शान्ति पनि प्रदान गर्छ। उनले भने, “आजकाल मानिसहरू तनाव र चिन्ताले घेरिएका छन्। योगले श्वासप्रश्वासमा नियन्त्रण र मनको एकाग्रता बढाउँछ, जसले तनाव कम गर्न मद्दत गर्छ।” हालैको एक अध्ययनअनुसार हप्तामा कम्तीमा चार पटक योग गर्ने व्यक्तिहरूमा मुटु रोग र अनिद्राको समस्या ३०% सम्म कम भएको पाइएको छ।
पोषणको महत्त्व
पोषण विज्ञ डा. अनिता शर्माले खानपानको महत्त्वबारे प्रकाश पार्दै स्वस्थ रहन सन्तुलित आहार आवश्यक भएको बताइन्। उनले सुझाव दिइन् कि मानिसहरूले प्रशोधित खाना र चिनी बढी भएका पदार्थहरूबाट टाढा रहनुपर्छ। “हरेक दिन आफ्नो भोजनमा मौसमी फलफूल, तरकारी, साबुत अन्न र प्रोटिन समावेश गर्नुपर्छ। शरीरबाट विषाक्त पदार्थ बाहिर निकाल्न पर्याप्त पानी पिउनु पनि जरुरी छ,” डा. शर्माले भनिन्। उनले नेपाली थालीमा दाल, भात, तरकारी र दहीको संयोजन एक पूर्ण आहारको उदाहरण भएको पनि उल्लेख गरिन्।
आधुनिक जीवनशैलीका चुनौतीहरू
सम्मेलनमा आएका अर्का विज्ञ डा. राकेश मेहताले प्रविधि र बसिरहने कामले मानिसहरूलाई शारीरिक रूपमा निष्क्रिय बनाएको बताए। “लामो समय कुर्सीमा बस्नु र व्यायामको कमीले मोटोपन र ढाड दुख्ने समस्या बढ्दै गएको छ। यो रोक्न हरेक घण्टामा ५ मिनेटको ब्रेक लिएर हल्का हिँडाइ वा स्ट्रेचिङ गर्नुपर्छ,” उनले सुझाव दिए।
सर्वसाधारणको प्रतिक्रिया
सम्मेलनमा सहभागी काठमाडौंका ३५ वर्षीय अजय कुमारले गएको छ महिनादेखि योग सुरु गरेको र आफ्नो जीवनमा ठूलो परिवर्तन महसुस गरेको बताए। “पहिला मलाई निद्रा लाग्दैनथ्यो र दिनभर थकान हुन्थ्यो। अहिले बिहान चाँडै उठ्छु र दिनभर ताजा अनुभव गर्छु,” अजयले भने। त्यस्तै, २८ वर्षीया प्रिया शर्माले सन्तुलित आहार अपनाउँदा आफ्नो तौल घटेको र आत्मविश्वास बढेको अनुभव सुनाइन्।
विज्ञहरूको अपील
विज्ञहरूले सरकार र समाजसँग स्वस्थ जीवनशैली प्रवर्द्धन गर्न जागरूकता अभियान चलाउन अपील गरेका छन्। स्कूलहरूमा योग र पोषणको शिक्षालाई अनिवार्य गर्नुपर्ने माग पनि उठेको छ। उनीहरूको विश्वास छ कि यदि मानिसहरूले अहिलेदेखि स्वास्थ्यमा ध्यान दिए भने भविष्यमा स्वास्थ्य सेवाको भार कम हुनेछ।
निष्कर्ष
स्वास्थ्य विज्ञहरूको भनाइ छ कि योग र पोषण केवल रोगबाट बच्ने उपाय मात्र होइनन्, यो सुखी र सन्तुष्ट जीवनको आधार पनि हो। त्यसैले आजैदेखि आफ्नो दैनिकीमा यी साना परिवर्तनहरू अपनाउनुहोस् र स्वस्थ जीवनतर्फ अघि बढ्नुहोस्।
