वातावरण विभाग, वातावरण संरक्षणकर्मी, विभिन्न स्थानीय निकाय प्रतिनिधि तथा सरोकारवालाले वातावरण संरक्षणका लागि प्रतिबद्धता जनाउँदै प्रतिबद्धतापत्रमा हस्ताक्षर गरेका छन् । विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा वातावरण विभागको आयोजनामा सम्पन्न सरोकारवाला निकायसँगको छलफल तथा अन्तक्र्रियामा सामूहिक प्रतिबद्धता जनाइएको हो ।

आफू सम्बद्ध निकायको वार्षिक नीति तथा कार्यक्रममा प्रदूषण नियन्त्रण तथा वातावरण संरक्षणसम्बन्धी कार्यक्रमलाई समावेश गरी प्राथमिकताका साथ कार्यान्वयन गर्न प्रतिबद्ध रहने विषयमा सरोकारवालाले प्रतिबद्धता जनाएका हुन् । वातावरण संरक्षणका लागि जनचेतना तथा सन्देशमूलक क्रियाकलाप सञ्चालन गर्नुका साथै आफ्नो टोल, बस्ती वा समुदायमा सरसफाइ तथा प्रदूषण नियन्त्रणको कार्यमा सधैँ सक्रिय र प्रतिबद्ध रहने सामूहिक प्रतिबद्धता जनाइएको छ ।

वातावरण विभागका महानिर्देशक भूपाल बरालले नेपालको संविधानमा मौलिक हकको रुपमा राखिएको स्वच्छ वातावरणको हक कार्यान्वयन गर्न वातावरणीय पक्षमा सुधार गर्नुपर्ने र यसका लागि सबै सरोकारवालाको समन्वय र सहकार्य आवश्यक रहेको बताउनुभयो ।

“वातावरणीय प्रदूषण नियन्त्रण गर्न अन्तरसरकारी निकाय, तीनवटै तहका सरकार र अन्य सरोकारवालाबीच पनि सहकार्य बढाउन आवश्यक छ, वातावरण दिवसको पूर्वसन्ध्यामा वातावरण संरक्षण कार्यका लागि एक्यबद्धता जनाउँदै प्रतिबद्धतापत्रमा हस्ताक्षर गरिएको हो”, उहाँले भन्नुभयो ।

यसैगरी सरसफाइ तथा वातावरण संरक्षणसम्बन्धी कार्यक्रम सञ्चालन गर्दा सरोकारवाला सरकारी तथा गैरसरकारी निकायबीच प्रभावकारी र परिणाममुखी समन्वय र सहकार्य गर्नेमा समेत प्रतिबद्धता जनाइएको छ । वातावरण तथा जनस्वास्थ्यलाई हानि पु¥याउने नेपाल सरकारद्वारा तोकिएको मापदण्डभन्दा कम गुणस्तरको एकल प्रयोग हुने प्लाष्टिकका झोलाको बिक्री वितरण, भण्डारण तथा प्रयोगलाई निरुत्साहित गरी बहुप्रयोग हुने कपडा तथा अन्य वातावरणमैत्री सामग्री प्रयोग गरी बनाइएका वैकल्पिक झोलाको प्रयोगलाई प्रोत्साहन गरिने विषयमा प्रतिबद्धता जनाइएको छ ।

“काठमाडौँ उपत्यकाभित्रका धार्मिक तथा सांस्कृतिक सम्पदालगायत नदी नालाको वरपर जथाभावी फोहर गर्न रोक्ने तथा सरसफाइ अभियान सञ्चालन गरी वाग्मती सभ्यता संरक्षण गर्न जनचेतना तथा जनसहभागिता अभिवृद्धि गरिनेछ”, प्रतिबद्धतापत्रमा उल्लेख छ, “धार्मिकस्थलमा स्वच्छ र सफा राख्न सदैव सक्रिय रहने छ । स्वच्छ वातावरणका लागि सहरी क्षेत्रभित्रका खाली, बाँझो, पर्ती जमिन, नदी कोरिडोर र सडक किनारमा उपयुक्त प्रजातिका बोटबिरुवा वृक्षरोपण गर्ने कार्यलाई अभियानको रुपमा सञ्चालन गरिन तथा स्वच्छ वातावरणका लागि खुला स्थानमा हरियाली पार्क निर्माण तथा सञ्चालन गर्न पहल र सहयोग गर्नेछौँ ।”

प्रतिबद्धताअनुसार घरायसी तथा व्यवसायबाट निष्काशित ठोस फोहरमैलाअन्तर्गत जैविक (कुहिने) र अजैविक (नकुहिने) फोहर वर्गीकरण गरी स्रोतमै छुट पाउने र सोहीबमोजिम व्यवस्थापन गर्न पहल र सहयोग गरिने छ । वातावरण तथा जनस्वास्थ्यलाई प्रतिकूल असर पु¥याउने गरी प्लाष्टिक, कृषि अवशेष तथा अन्य प्रकारको फोहर खुलारुपमा जलाउने कार्यलाई निरुत्साहित गरिनेमा पनि प्रतिबद्धता भएको छ ।

अनुगमनलाई प्रभावकारी बनाई उद्योगबाट निष्काशन हुने ठोस तथा तरल फोहरलाई नेपाल सरकारको मापदण्ड बमोजिम व्यवस्थापन गर्न कडाइ गरिनेमा सरोकारवाला प्रतिबद्ध देखिनुभएको छ ।

वातावरणीय अध्ययन प्रतिवेदनको कार्यान्वयन, अनुगमन र नियमन गरिनेछ । प्रदूषण नियन्त्रणका लागि अनुगमन र वातावरणीय मापदण्ड परिपालनामा सक्रियता बढाइनेछ प्रतिबद्धता रहेको छ । यसैगरी अर्को प्रतिबद्धतामा सहर, घना बस्ती भएको क्षेत्र विद्यालय, अस्पताल क्षेत्रलगायतका स्थानमा सवारी साधनको हर्न बजाउन निरुत्साहित गरिने उल्लेख गरिएको छ ।

सर्कुलर इकोनोमी मोडलको अवलम्बनमा जोड दिई वातावरणमैत्री स्थानिय वा स्वदेशी उत्पादन÷वस्तुको प्रयोगलाई प्रोत्साहन गरिने पनि अर्को प्रतिबद्धता रहेको छ । यसैगरी जैविक विविधताको संरक्षण र अभिलेखीकरण र पानीका मुहान, कुँवा, पोखरी तथा तालतलैयाको संरक्षण गरिने प्रतिबद्धतामा सराकोवालले हस्ताक्षर गर्नुभएको छ ।

बाह्य मिचाहा वनस्पतिको फैलावट रोकयाम गर्ने कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ । आकाशे पानी सङ्कलन र पुनर्भरणका लागि पोखरी निर्माण गर्न पहल, प्रोत्साहन र सहयोग गरिने र वातावरणमैत्री हरित ऊर्जाको प्रयोगलाई प्रवद्र्धन तथा प्रोत्साहन गरिने प्रतिबद्धता छ ।

यसैगरी अर्को प्रतिबद्धतामा ऊर्जा प्रयोग र खपतलाई मितव्ययी र महत्तम बनाइने र स्थानीय जलवायु अनुकूलन योजना निर्माण र कार्यान्वयन गरिने रहेको छ । वातावरण संरक्षण र जलवायु अनुकूलनसम्बन्धी असल अभ्यासको आदानप्रदान गरिने र वातावरणीय क्षेत्रका तथ्य तथ्याङ्क नियमितरुपमा सङ्कलन तथा विश्लेषण गर्नुका साथै अध्ययन र अनुसन्धान कार्यमा जोड दिने प्रतिबद्धतासमेत भएको छ ।