श्रीलंका । भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी नेतृत्वको सरकारले महत्त्वपूर्ण समयमा समूह अफ ट्वान्टी (जी२०) को अध्यक्षता ग्रहण गरेको छ। भारतको जी२० अध्यक्षतालाई विश्वभरका विज्ञहरूले ठूलो अवसर र सम्भावना भएको एक असाधारण र अभूतपूर्व अवसरका रूपमा हेरेका छन्।
भारतको अध्यक्षता विश्वभरका देशहरूले विभिन्न चुनौतीहरूको सामना गरिरहेका बेला विश्व आर्थिक व्यवस्थामा देशको भूमिकालाई सुदृढ पार्ने नी२० समूहको एउटा अनुपम अवसर भएको बताएका छन्।
जी२० शिखर सम्मेलन प्रत्येक वर्ष फरक-फरक सदस्यको नेतृत्वमा हुन्छ। जी२० ले सुरुमा व्यापक बृहत् आर्थिक मुद्दाहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्यो, तर त्यसपछि यसले व्यापार, दिगो विकास, स्वास्थ्य, कृषि, ऊर्जा, वातावरण, जलवायु परिवर्तन, र भ्रष्टाचार विरोधी लगायतका अन्य कुराहरूमा आफ्नो एजेन्डा विस्तार गरेको छ।
जी२० मा अर्जेन्टिना, अष्ट्रेलिया, ब्राजिल, क्यानडा, चीन, फ्रान्स, जर्मनी, भारत, इन्डोनेसिया, इटाली, जापान, कोरिया गणतन्त्र, मेक्सिको, रुस, साउदी अरब, दक्षिण अफ्रिका, टर्की, युनाइटेड किंगडम 19 देशहरू सम्मिलित एक अन्तरसरकारी फोरम हो। र संयुक्त राज्य अमेरिका र युरोपेली संघ रहेका छन्।
जी२० सदस्यहरूले विश्वव्यापी जीडीपीको लगभग ८५ प्रतिशत, विश्वव्यापी व्यापारको ७५ प्रतिशत र विश्व जनसंख्याको लगभग दुई तिहाई प्रतिनिधित्व गर्दछ।
भारतले डिसेम्बर १, २०२२ देखि नोभेम्बर ३०, २०२३ सम्म जी२० को अध्यक्षता धारण गरेको छ। ४३ प्रतिनिधिमण्डलका प्रमुखहरू – जी२० मा सबैभन्दा ठूलो – अर्को वर्ष सेप्टेम्बर अन्तिममा नयाँ दिल्ली शिखर सम्मेलनमा भाग लिनेछन्।
‘वसुधैव कुटुम्बकम’ भन्ने नाराका साथ भारतले जी२० अध्यक्षको एक वर्ष लामो यात्रा सुरु गरेको छ। भारतको जी२० एजेन्डामा जलवायु वित्त, ऊर्जा सुरक्षा, र खाद्य सुरक्षा उच्च स्थानमा छ र यो बढ्दो फोकसले निश्चित रूपमा भारत र विश्वभरमा उदीयमान जलवायु संवाद, नवीनता, र व्यापार मोडेलहरूलाई बहुमुखी प्रोत्साहन प्रदान गर्नेछ। यसले विश्वव्यापी जलवायु नेताको रूपमा भारतको जरालाई पनि बलियो बनाउनेछ।
इन्डोनेसियाको बाली शिखर सम्मेलनलाई सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘भारतले एकै समयमा जी-२० को नेतृत्व लिइरहेको छ, जब विश्व एकैसाथ भूराजनीतिक तनाव, आर्थिक मन्दी, बढ्दो खाद्यान्न र ऊर्जाको मूल्य र महामारीको नराम्रो प्रभावले दीर्घकालीन संकटसँग जुधिरहेको छ।’
‘यस्तो समयमा विश्वले जी२० लाई आशाका साथ हेरिरहेको छ र आज, म तपाईलाई आश्वासन दिन चाहन्छु कि भारतको जी२० अध्यक्षता समावेशी, महत्वाकांक्षी, निर्णायक र कार्य उन्मुख हुनेछ,’ उनले भने।
हामी अनुमान गर्न सक्छौं कि भारतले आफ्नै नेतृत्व शैली र सामग्रीमा देखाउनेछ। विश्व नेतृत्वको आफ्नो अनौठो शैलीका साथ जी२० मा आफ्नो छाप छोड्न भारत हिचकिचाउने छैन। यो साझेदारहरूसँग संलग्न हुनेछ, यो तदनुसार आफ्नो रणनीति अनुकूलन गर्नेछ – तर यो सधैं आफैंमा सत्य हुनेछ। यसमा यसको मूल्य र चासो दुवैमा सत्य उभिनु समावेश छ।
पछिल्ला केही वर्षहरूमा, विशेष गरी कोभिड-१९ पछि जलवायु, जैविक विविधता, वातावरण र इक्विटीका जटिलता, अन्तरसम्बन्धित समस्याहरू समाधान गर्ने एक व्यापक दृष्टिकोण विशेष गरी साना धनी, साना तथा मझौला उद्योग, महिला, आप्रवासी कामदारहरूलगायत सबैभन्दा जोखिममा परेकाहरूका लागि पृथक प्रयासहरु आवश्यक भएको स्पष्ट पारिएको छ।
भारतले ३२ विभिन्न विषयमा ५० भन्दा बढी शहरहरूमा २०० भन्दा बढी बैठकहरू आयोजना गर्नेछ र जी२० प्रतिनिधिहरू र अतिथिहरूलाई भारतको समृद्ध सांस्कृतिक सम्पदाको झलक प्रदान गर्ने र तिनीहरूलाई एक अद्वितीय भारतीय अनुभव प्रदान गर्ने अवसर पाउनेछ।
