बागलुङ-बागलुङको जैमिनी नगरपालिका-८ छिस्तीको केवैगाउँका पूर्णबहादुर पुनको घरमा मकै छोडाउने औजार भित्रिएको चार वर्ष भयो । औजार भित्रिएपछि मकै र कोदो राम्रो उत्पादन हुने केवैगाउँमा मकै छोडाउन र कोदो चुट्न लाग्ने खर्च र समय घटेको छ । त्यति मात्रै होइन, पुनले चार वर्षयता यसका लागि महङ्गो पारिश्रमिक बुझाएर श्रमिक बोलाउनु पनि परेको छैन । तर औजार चलाउन केही युनिट विद्युतको महशुल भने बुझाउनु पर्छ ।
“सुरुमा यसको फाइदाबारे थाहा भएन, मकै छोडाउने औजारले कोदो पनि चुट्ला भन्ने लागेकै थिएन”, उहाँले भन्नुभयो, “पहिले एक आँगन कोदो चुट्न दिनभर छ जनाको काम थियो भने अहिले दुई घण्टामै सकिन्छ ।” उहाँका अनुसार छ जना ज्यालादारीका मजदुर खटाउँदा खर्च धेरै हुन्थ्यो तर अहिले तीनदेखि चार सयमा काम सकिन्छ ।
जनशक्ति, लागत र समयसमेत कम लाग्ने भएपछि पछिल्लो समय बागलुङमा साना कृषि औजारको प्रयोग बढ्दै गएको छ । मानवीय श्रमसाधन अभाव भइरहेका अवस्थामा साना कृषि औजारको प्रयोग गरेर खेती हुन थालेपछि यहाँका किसानहरुलाई राहत भएको छ । परम्परागत तरिकाले गरिने मकै तथा कोदोलाई समेत कृषि औजारको प्रयोग गर्दा उत्पादन लागत घटेर आएको बागलुङ नगरपालिकाका किसान जगन्नाथ सापकोटाले बताउनुभयो ।
“अहिले मिनी टेलर हलो यहाँका किसानको सारथी भएको छ, जोत्नका लागि गोरुको प्रयोग पनि हुन छाड्यो,” सापकोटाले भन्नुभयो, “गोरुलाई एक दिन लाग्ने मेलो ट्र्याक्टरले एक घण्टामै जोतिसक्छ ।”
औजारको प्रयोग गहुँको थ्रेसर, कोदो चुट्न, दहीबाट घ्यू बनाउन समेत प्रयोग हुँदै आएको छ । कृषि मजदुरको अभावमा कृषि कार्य गर्न निकै सकस झेल्दै आएका किसानका लागि अहिले यस्ता कृषि औजारले निकै राहत मिलेको छ । साथै, किसानहरुले प्रविधि र औजारमा अनुदान समेत पाएको कृषि ज्ञानकेन्द्र बागलुङका प्रमुख भानुभक्त भट्टराईले बताउनुभयो ।
“अहिले कृषिमा प्रविधि भित्र्याउनेलाई समेत अनुदान दिन सुरु भएपछि किसान आकर्षित भएका हुन,” भट्टराईले भन्नुभयो, “मिनीटेलर हलो, थ्रेसर मेसिन, कोदो र मकै चुट्ने मेसिनका कारण किसानलाई सहज भएको छ ।”
रैथानेबाली प्रवद्र्धन कार्यक्रमअन्र्तगत गत वर्ष १५ थान कोदो चुट्ने औजार ५० प्रतिशत अनुदानमा वितरण गरेको केन्द्र प्रमुख भट्टराईले जानकारी दिनुभयो । पछिल्लो समय कृषि उपकरण खरिद गर्ने किसानको सङ्ख्यामा उल्लेख्य वृद्धि भएको बागलुङ बजारका पङ्गाली मेसिनरीका सञ्चालक कलानिथी पौडेलको भनाइ छ ।
