वाशिङ्गटन डिसी :
अमेरिकी जीवनशैलीमा व्यस्त भएर आफ्नो जीवनयापन चलाइरहेका नेपालीले विभिन्न राज्यमा स्थापित मन्दिरमा पुगेरै टीका ग्रहण गरेका तस्वीर पनि सामाजिक सञ्जालमा राखेका छन् । नेपालीको उपस्थिति बाक्लो रहेका टेक्सस, न्यूयोर्क, मेरिल्याण्ड, क्यालिफोर्निया, भर्जिनियालगायतका क्षेत्रमा नौरथा सुरु भएदेखि नै घरमा मकै र जौका जमरा राखेर स्थानीय समयानुसार बुधबार टीका र जमरा ग्रहण गरेका हुन् ।
पछिल्ला वर्षमा नेपालीले अपार्टमेन्टको बसाईभन्दा व्यक्तिगत घर खरिद गर्ने सङ्ख्या पनि उल्लेख्यमात्रामा बढ्दै गएकाले पनि आफ्ना घरमा नै घटस्थापना गरेर जमरा राख्ने प्रचलन बढेको देखिएको छ । एकै स्थानमा ४०–५० को सङ्ख्यामा नेपालीको घर भएका स्थानमा एकापसमा मिलेर जमरा राखेर टीकाको दिन त्यही स्थानबाट बाँडफाँट गर्ने गरेको पनि पाइन्छ । यसरी राखिएको जमरा विजया दशमीका दिन मान्यजनको हातबाट टीकासहित ग्रहण गरिन्छ ।
विगत १६ वर्षदेखि न्यूयोर्कमा बस्दै आएका भागवत शर्माले दसँैका लागि भनेर एक महिना पहिला नै आफू काम गर्ने कम्पनीबाट बिदा लिएर बसेको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “एक दशकअघिको तुलनामा अहिले दसैँ मनाउने समूह बढ्दै गएको छ । उहाँको अनुभवमा एक दशकअघिसम्म जमरा राख्न पनि गाह्रो पर्ने गरेकामा विगत चार पाँच वर्षयता जमरा राख्न सजिलो भएको र जमघटमा पनि बाक्लो उपस्थिति हुने गरेको छ । यसरी अमेरिका बसोबास गर्ने नेपालीबीच पनि दसैँ मनाउनेक्रम बढ्दै गएको देखिएको छ ।”
शर्मा भन्नुहुन्छ, “पछिल्ला वर्षमा नेपालीको कडा परिश्रमका कारणले व्यवसाय तथा रोजगारीमा वृद्धि भएसँगै आफ्ना चाडबाड र रीतिरिवाजमा बढी ध्यान गएको मैले अनुभूति गरेको छु । यसले हामीबीच आपसी भाइचारा र सम्बन्धमा विस्तार भएको छ र कुनै महत्वपूर्ण अवसर या कसैलाई गाह्रो सारो पर्दा पनि एकजुट हुन सजिलो भएको छ ।”
कोरोना महामारीपछि आफ्ना नजिकका आफन्तजनसँग कुराकानी, भेटघाट गर्न र दसँै मनाउन कतिपय नेपाली एक राज्यबाट अर्को राज्यसम्म यात्रा गर्ने गरेका पनि बताउँछन् । कोरोना महामारीका कारणले आक्रान्त बनेको अमेरिकामा बस्दै आएका नेपालीमा विगतको तुलनामा आपसी सहकार्य र सम्बन्ध पनि वृद्धि हुँदै गएको छ । सय वर्षपछि ठप्प भएको अमेरिकी जनजीवनलाई नजिकबाट भोग्न पाएका आप्रवासी नेपालीलाई आफ्नो चाडबाड र आफन्तको खोजीमा चासो हुन थालेको देखिन्छ । सायद यसैकारणले होला यसपटकको दसँैमा हरेक राज्यमा बाक्लो जमघट भएका दृश्य यत्रतत्र देखिएको छ ।
दसैँका लागि भनेर नेपालबाटसमेत अभिभावक झिकाएर अमेरिकाको भूमिमा दसँै मान्न पाउने आफूलाई भाग्यमानी सम्झन्छन् । उनीहरुले नेपालबाट आएका अभिभावकसँगै प्रवासी भूमिमा दसँै मान्न पाउँदा असाध्यै खुसी लागेको प्रतिक्रिया दिएका छन् ।
टेक्ससस्थित एक सूचना प्रविधि कम्पनीमा काम गर्नुहुने सविता शर्मा दसँै मान्नका लागि भनेर मेरिल्याण्ड आउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “हामीहरुको ठूलो परिवार मेरिल्याण्ड राज्यमा बस्दै आएको छ । उहाँहरुसँगै वार्षिक बिदाका लागि निवेदन दिएर बिदा स्वीकृत गराइ दसैँ मनाउन मेरिल्याण्ड आएकी हुँ । हामीहरुले हाम्रो भाषा, संस्कृतिलाई जगेर्ना गर्न सक्याँै भने मात्र भावी पिँढीसम्म नै यस्ता चाडपर्व स्थापित हुन सक्छन् । त्यसैले पारिवारिक वातावरणमै दसैँ मनाउनु भावी पिँढीका लागि एउटा मार्गनिर्देशन पनि हो ।”
काममा सधँै व्यस्त रहनुपर्ने भएकाले एकअर्कासँग भेटघाट गर्न र परिवारसँग समय बिताउन चाडबाडले महत्वपूर्ण सेतुको काम गरेको छ । एक राज्यबाट अर्को राज्यमा पुग्न घण्टौँको सडक यात्रा तथा हवाई यात्रालाई समेतलाई प्रवाह नगरी नेपालीको चहलपहल हुनु आफँैमा संस्कृति जगेर्नाको गतिलो उदाहरण पनि हो । त्यसो त दसैँको मौका पारेर विभिन्न राज्यमा रहेका स्थानीय सामुदायिक सङ्घसंस्थाले सांस्कृतिक कार्यक्रम पनि गर्ने गरेका छन् ।
केही समय अगाडि पेन्सल भेनियाको ह्यारीसवर्गमा आयोजित दसैँ, तिहार मिट एण्ड ग्रिट कार्यक्रममा सहभागी हुनुभएका गायक रामकृष्ण ढकालले दर्शकलाई नेपाली गीतबाट मनोरञ्जन प्रदान गर्नुभएको थियो । नेपाली पोशाकमा देखा परेका नायक, नायिका, गायक गायिकाको बाक्लो उपस्थितिले नेपालीपनको झल्को मात्र प्रदान गरेन, भाषा, संस्कृतिको जगेर्नाका लागि दोस्रो पुस्तालाई जानकारी पनि गरायो ।
अध्ययनका लागि अमेरिका आउनुभएकी अङ्किता अग्रवाल अमेरिकामा रहेका नेपाली समुदायको दसँैप्रतिको श्रद्धाले आफूलाई निकै खुसी तुल्याएको बताउनुहुन्छ । उहाँले यहाँका मन्दिरमा राखिएको जमरा, समुदायमा समन्वय गरेर लगाइएको टीकाले आफूलाई नेपालमै छु कि अमेरिकामा भन्ने छुट्याउन गाह्रो भएको अनुभवसमेत सुनाउनुभयो । टेक्सस, भर्जिनिया, मेरिल्याण्डमा रहेका नेपाली सामुदायिक केन्द्र, मन्दिरमा मानिस लाइन लागेर टीका ग्रहण गरेका दृश्य आफँैमा निकै रोचक थिए नै । यसैले अङ्कितालाई आफू नेपालमै त छैन भन्ने अनुभूति गराउनु स्वाभाविकै हो ।
अध्येताका अनुसार नेपालबाट अमेरिका आएका नेपालीको उपस्थिति सन् १९९५ बाट बढ्न थालेको हो । विस्तारै डाइभर्सिटी भिसाका माध्यमबाट आउनेको सङ्ख्या बढ्दै जाँदा र हरेक वर्ष झण्डै १० हजारको सङ्ख्यामा आएका विद्यार्थीका कारण अमेरिकाको भूमिमा पनि दसैँ मान्न र मनाउने परिपाटी वृद्धि हुँदै गएको छ । भर्जिनिया, पेन्सल भेनिया मेरिल्याण्डमा नेपालीले नै सञ्चालनमा ल्याएका बाख्रा फार्मका कारणले दसैँका बेला काठमाडौँ, पोखरा, विराटनगर, वीरगञ्ज, नारायणगढलगायतका स्थानमा देखिने खसी बजारको झल्कोसमेत अनुभूत गर्न सकिन्थ्यो । तर बलि नै दिन भने यहाँको कानूनले बर्जित गरेको छ । यहाँका स्थानीय केही ग्रोसरी स्टोरलेसमेत खसीको मासु बिक्री गर्ने भएकाले दसैँमा मांशाहारीका लागि थप सजिलो भएको थियो ।
वर्ष दिनमा आउने दसैँमा मीठोमसिनो खाने, राम्रो लगाउने भन्ने विगतका परम्परा एवं भनाइलाई पछिल्ला वर्षमा विदेशमा आएर बस्न थालेकाले पनि आफ्ना भावी सन्ततिसम्म पु¥याउन सकेको देखिन्छ । आफ्नो कला र संस्कृतिको जगेर्ना कसरी गराउने भन्ने विषय उनीहरुले आफ्ना सन्ततिलाई यस्तै चाडबाड एवं परम्पराको जगेर्नाबाट पनि सिकाउन सक्दछन् ।
दसैँ पर्वलाई नै लक्षित गरेर मेरिल्याण्ड राज्यका विधायक डा हयारी भण्डारीले गत वर्षको संसद् अधिवेशनमा दसैँ विधयेक पेस गर्नुभएको थियो । उहाँले पेस गर्नुभएको विधयेक मेरिल्याण्ड राज्यको तल्लो सदनले पास गरेर माथिल्लो सदनमा पेस भएको छ । आगामी नोभेम्बरमा निर्वाचित हुने माथिल्लो सदनले उक्त विधयेक पास गरेको खण्डमा अमेरिकाभरीमा दसैँ नेपालीको पर्व हो भनेर कानूनी मान्यता प्राप्त गर्ने मेरिल्याण्ड पहिलो राज्य हुनेछ । अनेकतामा एकता सांस्कृतिक पर्वको विशेषता भने झैँ अमेरिकामा पनि दसँै पर्वले विस्तारै नेपाली आप्रवासीको महत्वपूर्ण पर्वका रुपमा मान्यता पाउँदै गएको देखिन्छ ।
वडादसैँको अवसर पारेर अमेरिकाका लागि नेपालका राजदूत श्रीधर खत्रीले शुभकामना सन्देश सम्प्रेषित गर्नुभएको छ । उहाँले सन्देशमा संयुक्त राज्य अमेरिकामा रहनुभएका सम्पूर्ण नेपाली दिदीबहिनी तथा दाजुभाइमा सुख, शान्ति, समृद्धि र दीर्घायुको कामना गर्नुभएको छ ।
