भोजपुर, ३० वैशाख -भौगोलिकरुपमा जिल्लाको विकट मानिने उत्तरी क्षेत्रमा अवस्थित साल्पासिलिछो गाउँपालिकाको तीन स्थानमा आधारभूत सामुदायिक स्वास्थ्य एकाइ स्थापना गरिएको छ ।

गाउँपालिकाले आधारभूत स्वास्थ्य सेवाबाट वञ्चित रहेका यहाँका तीन स्थानमा सामुदायिक स्वास्थ्य एकाइ स्थापना गरेर सञ्चालनमा ल्याएको हो । गाउँपालिकाले सडकसम्म विस्तार नभएको ओखरबोटे र याङ्माका स्थानीयलाई लक्षित गरेर वडा न ६ याङमा र थुम्लुङ भन्ने स्थानमा ती इकाइ स्थापना गरेको हो । वडा नं ३ को तालखर्कमा पनि स्वास्थ्य एकाइ स्थापना गरिएको गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत माधवकुमार अधिकारीले जानकारी दिनुभयो । एकाइ स्थापना गरेर तीन स्थानबाट सेवा थालिएको छ ।

“हाम्रो गाउँपालिका भौगोलिकरुपमा विकट छ”, प्रशासकीय अधिकृत अधिकारीले भन्नुभयो, “यहाँका नागरिकलाई सामान्य स्वास्थ्योपचार पाउन नै मुस्किल छ । नागरिकलाई आधारभूत स्वास्थ्य सेवा पु¥याउन स्वास्थ्य एकाइ स्थापना गरेर सेवा प्रवाह थालेका छौँ ।” गाउँपालिकाबाट दरबन्दी सिर्जना गरेर प्रत्येक स्वास्थ्य एकाइमा एक÷एक जना अहेव, अनमी र कार्यालय सहयोगी राखिने प्रशासकीय अधिकृत अधिकारीले जानकारी दिनुभयो ।

छ वटा वडा रहेको यो गाउँपालिकामा वडास्तरीय एक÷एक वटा स्वास्थ्यचौकी भए पनि भौगोलिक विकटताका कारण सेवा प्रवाहमा समस्या देखिएपछि सामुदायिक सो एकाइ सञ्चालनमा ल्याएको गाउँपालिका अध्यक्ष दौलथ कुलुङले बताउनुभयो ।

अन्य स्थानमा पनि स्थानीयको सहजताको लागि आवश्यकताको आधारमा स्वास्थ्य एकाइ स्थापना गर्ने योजना रहेको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।

“गाउँपालिकाका नागरिकलाई स्वास्थ्य सेवाको अति नै समस्या छ”, अध्यक्ष कुलुङले भन्नुभयो, “भौगोलिकरुपमा निकै विकट क्षेत्र पनि छन् । जहाँबाट वडामा रहेको स्वास्थ्यचौकीमा पुग्न नै घन्टौँ हिँड्नुपर्ने अवस्था छ । नागरिकलाई सहज आधारभूत सेवा दिन हामीले पहल थालेका छौँ ।”

स्वास्थ्य एकाइ स्थापनासँगै दुर्गमका नागरिकलाई सहज सेवा दिन समय÷समयमा शिविरको आयोजना गरेर स्वास्थ्य सेवा दिने गरेको अध्यक्ष कुलुङको भनाइ छ । निर्वाचित भएर आएपछि स्वास्थ्य, शिक्षासँगै यहाँको सडक, विद्युत्, पूर्वाधार लगायतको विकासमा योजनाबद्ध थालनी गरेको उहाँको भनाइ छ । “विविध समस्यालाई झेल्दै यहाँको बृहत्तर विकासमा जुटेका छौँ”, उहाँले भन्नुभयो, “योजनाको प्राथमिकता निर्धारण गरेर योजनाबद्ध विकासमा ध्यान दिएका छौँ । पाँच वर्षमा यहाँका नागरिकले केही न केही विकासको अनुभूति गर्न सकून् भन्ने हाम्रो लक्ष्य छ ।”

गाउँपालिकाले नागरिकलाई सहजरुपमा स्वास्थ्यसँगै आधारभूत सेवा पु¥याउन भूमिका खेलिरहेको गाउँपालिका उपाध्यक्ष अस्मिता राईले बताउनुभयो । खास गरेर महिलाको स्वास्थ्यमा हुने समस्यालाई मध्यनजर गरेर पनि विभिन्न खालका कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने योजना रहेको उहाँको भनाइ छ ।

“हामीले सेवा प्रवाहमा सहजता थप्ने गरी काम गरेका छौँ”, उपाध्यक्ष राईले भन्नुभयो”, राज्यले दिएको सेवा सुविध जनस्तरमा पु¥याउन लागि परेका छौँ ।” यहाँका स्थानीयलाई सामान्य घाउचोटसँगै सिटामोल लिन पनि तीन घन्टादेखि एक दिनसम्म लाग्छ । सामान्य प्राथमिक स्वास्थ्योपचार नपाउँदा अकालमा ज्यान गुमाउनुपर्ने अवस्था रहेको वडा नं ६ याङमाका स्थानीय विर्खबहादुर राईले बताउनुभयो ।

सामान्यबाहेकका अन्य उपचार लिनका लागि भोजपुर सदरमुकाम तथा सङ्खुवासभा जानुपर्ने बाध्यता छ । “स्वास्थ्य एकाइ स्थापनाले सहज भएको छ”, उहाँले भन्नुभयो, “हामीले आधारभूत स्वास्थ्य सेवा पाउन नै कठिन थियो । सहरका अस्पताल पुग्न धेरै कठिन छ । वडामा रहेको स्वास्थ्यचौकी पुग्न नै तीनदेखि चार घन्टा लाग्छ ।”

स्वास्थ्य एकाइ स्थापनाले बिरामी हुँदा सिटामोल तथा जीवनजल पाउन घन्टाँै धाउनुपर्ने अवस्थाको अन्त्य भएको वडा नं ३ तालखर्कका स्थानीय दिलकुमार राईले बताउनुभयो । स्वास्थ्य एकाइ स्थापनाले वर्षौंदेखि स्थानीयले भोग्दै आएको समस्याको अन्त्य हुनेमा आशावादी रहेको उहाँको भनाइ छ ।

“लामो समयदेखि स्वास्थ्य सेवामा समस्या भोग्दै आएका थियौँ”, उहाँले भन्नुभयो, “अहिले गाउँमा नै स्वास्थ्य एकाइ सञ्चालन भएको छ । यही स्वास्थ्य परीक्षण गराउन पाउँदा खुसी लागेको छ । गाउँपालिकाले गरेको यो काम प्रशांसायोग्य छ ।”

सामान्य औषधि लिनसमेत घन्टौँ पैदल हिँड्नुपर्दा अकालमा ज्यान जाने अवस्था रहेको वडा ६ थुम्लुङका स्थानीय हेमराज राईले बताउनुभयो । बर्सात याम सुरु भएपछि यातायात सेवा पूर्णरुपमा बन्दा हँुदा झनै समस्या हुने गरेको उहाँको भनाइ छ । “ थुम्लुङ क्षेत्रमा स्वास्थ्यको असाध्यै समस्या छ”, उहाँले भन्नुभयो, “वर्षौंबाट यही समस्या भोग्दै आएका छौँ । यो भेगका मानिसलाई पायक पर्ने स्थानमा स्वास्थ्य संस्था थिएन । यहाँबाट गाउँपालिका केन्द्र चौकी डाँडा पुग्न नै छदेखि सात घन्टासम्म लाग्छ । बर्सात सुरु भएपछि यातयात सेवा ठप्प हुन्छ । अब भने सामान्य स्वास्थ्य उपचार र औषधि लिन अन्य ठाउँमा जानुपर्ने बाध्यता हटेको छ ।”